Дуьненахь дика вевзачу Францин яздархочо Антуан Экзюперис «Жима Эла» дийцарехь къеггина гойту адамо шегахь товш йоцу мекарло лелор бахьанехь цуьнан сий лахдина меттигаш.
Масала, цо боху: «Тамашийна адамаш ду-кх хьуна и баккхийнах. Ахь дIогахь, цхьанхьа цхьа цIа ду, шена гуонаха заIар хIоттийна, хаза зезагех яьккхина уьйтIе йолуш, са малха доккхуш, малхе маршалла хаттал шуьйра, хецна ученаш а йолуш ду алахь, иза иштта муха хир дара техьа аьлла, сурт ца хIоттало цаьрга, амма ахь цаьрга, духкуш 100 эзар франк доьхуш доккха цIа ду олий, цхьа а хало йоцуш, цуьнан васт бIаьргашна дуьхьал хIутту царна. Массо а хIума ахчанца дуста Iемина бу-кх и баккхийнах».
Вуьшта, баккъал а хIун доьхур дара техьа, гуонаха юьйцина керт а йолуш, уьйтIахь таьIна-баьццара бай а болуш, учахь йоьгIна утармаш а йолуш, чохь товха, дечиг маьнга, цIенкъа тесна истанг долуш, хаза, оьзда схьагуш болчу нохчийн кхерчах, нохчийн цIийнах? Нохчийн кхерч бан а буй техьа я эца а, я бита а нохчийн махкахь бисина?..
Тахана, вайн заманахь, даккхийдеш, цецдуьйлуш хьоьжу вай ширачу бIаьвнашка. Вайн дай баьхначу хIусамех херделла вай, амма, иштта дIайоьдучу замано я айаелла тIейогIучу цивилизацино доь дойъш ду нохчийн аматехь динчу цIенойн.
Цхьа зама йогIур ю-кх, вайн рагI дIаяьлча, ХХ-чу бIешарахь вай даьхна хIусамаш муха яра техьа хоьттуш, хаа лууш.
Халахета тахана нохчийн адам шен къоман хотIах херлуш хилар.
Ков-керт, кхерч, ахча, духар, мотт, гIиллакхаш – царех цхьа а ца дисина юьхьанца ша хиллачу хотIехь.
Дийца хIума дац, амма, дагахь а доцуш, нохчийн хIусам яйча, бIешерийн тийналла йохош, оьзда аьзнаш, хьешийн маршаллаш, дай-нанойн боларш дуьхьалхIуьтту ша-шаха.
Иштта ойланаш кхоллаелира сан Шуьйтан районера нохчийн шира юрт, оцу юьртара нохчийн шира цIенош, кхерчаш сайна гича.
ЭЛЬДЕРХАНОВА Зайнап