2002-чу шеран гуьйренан чаккхенехь арадаьллачу «Аргументы и факты» газетан цхьана агIон тIехь «Чеченцы воровали лошадей из конюшни моего прадеда» цIе йолуш статья яра. Имам Шемалан тIаьхьенех цхьа зуда хиллера, массарна восе даьлла и могIанаш яздинарг. Дукха нахана новкъа деанера цу статья тIехь дуьйцург. Бакъдерг дийцича нохчий Iемина бара цу мурехь вайнахана, массо маьIIера еш йолу Iиттарш, харцдерг лан. Делахь а, ша Кавказера схьаяьлла ю бохуш тоьшаллаш деш, керста динехь волчу Iаьржачу Iаьрбичуьнга маре яхана, Австралера схьа, дерриге а нохчийн къомана тIе ластийна нехийн тускар лан хала дара.
Статья тIехь дийцарехь, аганара бисчахьана, берриге а нохчий къола деш хилла, ядийна яьккхинарг бен мерза хеташ ца хилла. Ткъа Имам Шемал, къола дечуьра нохчи кхин совца а ца белла, Росси дIавахана хилла.
Нохчийчохь бехачу журналисташа алссам дуьхьал яппарш йира, доцург кхолла гIоьртинчу авторна. Амма уьш дукхахъерш эгIаза, беса яра, федеральни шуьйрачу хаамийн гIирсо, басарш ца кхоош, зорбане даьккхинчу питанца юьстича. Говзалла, корматаллин ницкъ а ца тоьаш хетара, тIамо Iадийначу вайн махкахойн, кхечу континентера схьа харцо кхийдош йолчу зудчунна дуьхьал хьакъ доллучу тIегIанехь дош ала. Эххар а, Соьлжа-ГIалахь арадолучу «Столица» газетехь гучуелира массара сатесна статья. Ирачу дашца, «чомехьчу» маттаца, хьекъалечу чуламца, дагна хьаам беш яра зорбане яьлла статья. Жумалаева Лула яра цуьнан автор. Гуш дара кIорггера хаарш а, Iилманан лакхенаш цуьнгахь мел оьшу хилар. Iаламат чулацаме а, корматаллин лаккхарчу тIегIанехь язйина яра статья. Нохчичун яхь йолу дог кийрахь мел долчу стагана мерза кхаъ хилира цу статьях. Цу муьрехь «Столица» газетан корреспондент болх беш хиллера Лула… 1960-чу шеран 18-чу февралехь Соьлжа-ГIалахь дуьнен чу яьлла Жумалаева Лула. Кхиамца чекхъяьккхина юккъера школа, цул тIаьхьа – – Нохчийн Республикин пачхьалкхан университет. Белхаш бина Нохчийн пачхьалкхан университетехь, Нохчийн къоман библиотекехь, вайн республикерчу муьран зорбанехь. Ишта-м Жумалаева Лула завучан даржехь Соьлжа-ГIаларчу №7 школехь а, №1 йолчу лицейхь а болх бан ларийна. Миччанхьа болх беш хилахь а Лулас цкъа а моттаргIанаш ца лелийна, белхан сахьташ дIадевлчхьана тоам беш, эрна хан ца яйина. Халкъе а, махке а болчу безаман беркате хIу даржош, хьанал къахьегна вайн
турпалхочо. Делахь а, литература цуьнан дахарехь даима яра йоккха меттиг дIалоцуш. Цундела хаьржинера цо университете деша йоьдуш филологин факультет а. Школехь йолуш дуьйна, шен ойланаш могIанашка ерзо Iемаш яра йоI. Йоккха хилча а и «лазар» цунах дIа ца къаьстира. Прозехь а, поэзехь а, цхьабосса шен ницкъаш зуьйш яра Лула. Университетехь доьшуш йолуш «За кадры» цIе йолчу университетан газетехь дуьххьара зорбане евлира къоначу поэтессин байташ. ТIаьхьо-м уьш «Заветы Ильича», «Комсомольское плямя», «Грозненский рабочий» газетийн агIонаш тIехь гуора вайна. Юьхьанца оьрсийн маттахь яздеш яра Жумалаева Лула. ХIинца-м нохчийн маттахь яздеш а, ца моьттучу кепара кхиамаш баха йолаелла иза. Мукъалла вовшахтуьйсуш дешнийн кочарш дац цуьнан поэзи. Уьш цуьнан синкIоргенехь кхиъначу ойланийн жовхIарш ду, кехатах тешийна, вайн кхиэле дехкина. Цуьнан хIора дош маьIне ду. Дикачу пхьеро аьгна тIулг санна, шен меттехь ду, дешначун дагчохь, цкъа а йовр йоцу лар юьтуш. Амма мел къегина елахь а, шен поэзех тоам бина, юкъарчу дахарна юьстаха яьлла Iаш яц Жумалаева Лула.
2003-чу шарахь цо дукха къахьийгира, хIинца вайн махкахь тоьллачарех цхьаъ долу «Нана» журнал арадаккха гIерташ. Хууш ма-хиллара, вайн махкахь цкъа а хилла дацара зударийн журнал. Иза арахецар шен дахаран коьрта Iалашо лаьцна алссам къахьийгира Лулас. Бакъдерг дийца деза, кIезиг бара хIетахь цу гIуллакхах тешаш берш. Амма цу хенахь министран заместитель хиллачу Умхаев Хьамзата, дог иркарахIоттош, дIаболийна и беркате некъ, Жумалаева Лулин хьуьнар, корматалла а бахьанехь, массарна юьхькIам болчу агIор дIабирзира.
2004-чу шеран январь баттахь «Нана» журналан хьалхара лоьмар араяьккхира. Мел хаза яра иза, мел чулацаме яра. Вайн махкахь арадуьйлучу цхьана а журналах тера доцуш, къегинчу басаршца, кIорггерчу чулацамца, коьртачу редакторан похIмица серладуьйлуш дара «Нана». Итт шо сов зама ю цунах вай марзо оьцу, иза доьшу, цуьнга сатуьйсу. Деккъа зударийн журнал хилла Iаш дац. Литературно-исбаьхьаллин социально-культурологический журнал ду. ХIора номерехь еша томехь керла материалаш карайо. Iилманан а, литературоведчески а, этнографически а, исторически а алсам материалаш хуьлу журналан агIонаш тIехь. Коьртачу редакторан къинхьегаман дакъа кIезиг дац царна юкъахь.
Дуьненна а хууш ду редакци схьаеана материал «аьрга» хуьлий. Шарйина, цIинйина, журналана хьакъдолчу хотIе ялайой, йоккху иза зорбане. Цхьаннах а тешна ца буьту редакторски болх Жумалаева Лулас. Иза хаддаза къахьоьгуш ю шена дукхабезачу балхахь.
Хетарехь, «Нана» журналехь ша къахьоьгучу хIокху итт шарахь цкъа а отпуске ца яхана Жумалаева Лула. Иза къеггина тоьшалла ду Лулина шен болх безаш хиларан. Цуьнан са ца тоь, цхьана денна а, журнал тесна дитича. Шен семачу бIаьрIуналлехь латтабо Лулас журналан агIонаш тIе боьду массо а могIа. Цундела хуьлу журнал зорбане даьлча, редакторна а, цу тIехь болх бинчу ерриге тобанна а юьхькIам болуш. Нохчийчохь девзина Iаш дац «Нана» журнал. Дукха хан ю иза Россин пачхьалкхан прессин «Дашо фондан» хазна лоруш долу. Ма- дарра дийцича дерриге а дуьненахь девзаш ду «Нана» журнал. Тайп-тайпанчу къаьмнийн, пачхьалкхан векалш бу цуьнан агIонаш тIехь зорбане буьйлуш. Коьртачу редакторан тайна амал бахьанехь шоръелла доттагIаллин зIенаш ю уьш. Ткъа вайна массарна мехала ду кхечу къаьмнийн проза а, поэзи а йовзар.
Хазахета журналан коьрта редактор яра аьлла, Жумалаева Лулас ша яздеш долу йозанаш дIа ца тесна. Иза даима жигара къахьоьгуш ю прозехь, поэзехь, публицистикехь. Цу кхаа декъехь зорбане яха кечйина книгаш ю.
Вайн республикерчу иллиалархоша мукъаме ерзийна цуьнан цхьайолу байташ. ЛадогIархоша хазахеташ тIеэцна уьш. Амма баьхначу кхиамех тоам бина яц иза. Кхоллараллах къилба динчу стагана дукха хан яц 55 шо. Иза гIеметтахIутту хан ю. Цуьнан сирлачу къинхьегамехь гуш ду иза. Нохчийн къоман тептар лара мегар ду Лулин кхолларалла.
Ша схьаяьллачу къоман дIадаьллачух, цуьнан оьздачу кхерча хьийзинчу зуламийн дорцех дайн доьналлех, нанойн син-ондаллех ю Жумалаева Лулин кхолларалла. ХIора дешархочуьнга ша нохчи хиларх дозалла дойтуш ю поэтессин йозанан хьаьркаш. Цара дог-ойла гIаттайо, дикане кхойкху, сирлачу кханенах дегайовхо кхуллу.
ХХ–ХХI-гIий бIешераш хотталучу муьрехь нохчийн къоме такхийтина Iазап, цунна гина гIело, лайна харцо, шен экамечу сица литтина ю иза. Делахь а яхь дIа ца луш, доьналлица чекхъяьлла иза цу буьрсачу зиэрех. Цундела вайн цIеначу даггара ала бакъо ю, Жумалаева Лула, ша схьаяьллачу нохчийн къоман тешаме йоI ю, аьлла. Литературин пхьалгIахь нуьцкъала, нийса, говза дош олуш, халкъан а, мехкан а дуьхьа хьанал къахьоьгуш схьайогIу Жумалаева Лула. Нохчийн къомо даима дозалла до и санна болчу мехкарех.
ГАЗИЕВА Аза