Межиева Макка… Мила ву тахана Нохчийчохь цуьнан нуьцкъала, зевне аз ца девзаш. Чекхдаьллачу ХХ-чу бIешеран 90-чу шерашкахь йовза йолаелира иза ладогIархойн шуьйрачу гуонашна. Гучуяларца, адамаш йийсаре лецира цо башхачу озаца дIалокхучу эшарша. Къаьсттина хазахетара ладогIархошна артисткас дIалокхуш йолу «Хьоме Кавказ» цIе йолу йиш.
Схьабовлар нохчийн ширачу юьртара Шоьнара хилла МежиевгIеран. Делахь а, балхана, доьзална напха латторна юьртахьчул а гIалахь гIолехь хеташ, Гуьмсе-гIала охьабаьхкина, цигахь хене бевлла уьш. Боккха доьзал бара церан – ялх йоI, цхьа кIант. Пондарх, вотанах Iаламат доккха самукъадолуш бара. Радиочухула дIа мел локхуш йолу эшарш дагахь хаьара Маккин нанна Бикажуна. Цо локхуш хезча, цуьнан йоIаршна Iемира уьш. Бакъду, да Шаид а вацара кхеран доьзалерчу ансамблана юьстах Iаш, мехкарша цхьа йиш дIайолийча, катухий дечиг-пондар схьаоьций, и тIаьхьара балабора дас. Иштта мукъамечу доьзалехь хьалакхиъначу Маккин артистка ца хуьлийла а дацара. Делахь а, юьхьанца иза мелла а ийзалора, шен ховха лаам дена тосабаларна кхоьруш. ЦIахь, шен тховкIелахь эшарш лекхар цхьаъ дара, ткъа корматаллин артистка хилла, сцени тIехь зудабер гар кхин дара.
1967-чу шеран 30-чу ноябрехь дуьнен чу яьлла Макка кхиъна йогIучу муьрехь мелла а луьра дара вайнехан гIиллакхаш, хIинца санна паргIатонаш яцара мехкаршна говзалла харжарехь. Делахь а, ларамаза нисъеллачу дахаран киртиго гIо дира йоIана шена дукхаезачу говзаллин новкъа яла. Советийн Iедал долчу хенахь Соьлжа-ГIалахь хIора шарахь дIахьош «Халкъан илли» цIе йолу республикин конкурс яра, республикин массо а кIоштана дакъалацар тIедожийна. Гуьмсерчу Культурин цIийнехь и тайпа эшаршлакхархо яцара. ТIаккха цхьанна дагадеара, школехь доьшуш йолуш Iаламат тайна аз долуш Межиева Макка хилар. Культурин цIийнан белхахой Маккин дега Шаиде дехаре бахара, цхьана денна йоI Соьлжа-ГIала яийтахьара, аьлла.
Йоккхачу зала чохь дIахьош яра конкурс, Iаламат лараме тергамхой бара къоначу артистийн таронийн мах хадош: Айдамирова Марем, Цугаев Супьян, Дагаев Валид, иштта дуккха а кхиберш. РагI тIекхаьчна Межиева Макка, Дала ца кхоош шена делла аз хецна дIадохуьйтуш, йиш лакха йолаелча, цу хенахь а бIаьрса ледара долчу Дагаев Валида хаьттина бохура: «Куц-кеп муха долуш ю и йоI?», – аьлла. Уллехь Iачара жоп деллера: «ДегIана онда, нисъелла, хаза йоI ю иза» – аьлла. Маккин озах самукъадаьллачу Валида тIаккха аьллера: «ВаллахI, онда ца хилча и аз долийла ма дац кийрара». Конкурс, Межиева Маккас шолгIа меттиг йоккхуш дIайирзинера. Хьалхара меттиг РСФСР-н халкъан артисткина Айдамирова Маремана еллера.
Иштта, 1984-чу шарахь дIаболабелира къоначу артисткин атта боцу кхоллараллин некъ.
Нохч-ГIалгIайн Республикин ерриге а ярташкахула чекхъяьлла Межиева Макка юкъахь йолу пачхьалкхан филармонин эстрадни тоба концерташ луш. Даймахках, ненах, безамах яра цуьнан репертуарера эшарш. Уьш дукхахьолахь артисткас ша дешнаш яздой, мукъам боккхий хуьлура. ХХ–ХХI-гIий бIешераш хотталуш, Нохчийчу тIеман цIе кхерстича, шен халкъаца, махкаца яра артистка. Иза цхьана а денна республикера ара ца елира. Каяьллачохь шен корматаллин декхарш кхочушдеш, сингаттамаша къинхетамза Iовжийначу нохчийн халкъан самукъадоккхуш яра.
2002-чу шарахь Нохчийчуьра араяьлла Россин дукхахйолчу гIаланашкахула чекхъяьллачу «ДоттагIаллин цIерпошта тIехь» яра иза. Цигара цIайирзича елира Маккина «Нохчийн Республикин хьакъйолу артистка» аьлла цIе.
Уггаре а халачу хенахь, балхана юкъах ца йолуш, говзаллин тIегIа мелла а лакхадаккха Iалашо йолуш, 2005-чу шарахь Нохчийн Республикин искусствон колледж чекхъяьккхира цо. 2006-чу шарахь дара цунна «Нохчийн Республикин халкъан артистка» аьлла сийлахь цIе елча. Балха тIехь, кхоллараллехь Межиева Маккас баьхна къегина кхиамаш вай билгалбахар данне дац, цунна сцена бен кхин гуш хIумма а дац бохург. Цуьнан шортта гергара нах бу, уьш дукхахберш кхуьнан Iуналлехь бу. Нохчийн махкахь хIоранга санна, чекхбевлла тIемаш бахьанехь дукха вуонаш даьхкина цуьнга. Цхьаъ бен воцу ваша Халид лар йоцуш вайна. И ца лайна метта йоьжна шен нана Бикажу лелийра Маккас, цхьаьнгга а ца кхочуьйтуш. ХIинца-м иза йоцуш ю. Дала декъала йойла иза, Дала ийманца собар лойла цу бохаман дакъа мел долчунна. Доцца аьлча, Межиева Макка дика йоI, къинхетаме йиша, бусалба адам, боккхачу доьзалан собаре нана, комаьрша хIусамнана ю. Цкъа цуьнан хIусамехь хиллачунна и дерриге гур а ду. Делахь а, цуьнан дахаран коьрта къилба иза эстрада ю. Муьлххачу концертехь, хьовсархой белалой-бекхалой, дог иркарахIуттий, самукъадолий хьаьвза иза сцени тIехь гучуяьлча. Оьрсаша ма-аллара кхузаманан хиташ хилла дIахIиттина цуьнан «Шаьлга берам», «Бенойн кIант», «Самукъане сахьт», «Шийла, шийла мох бу хьоькхуш», иштта дуккха а кхийолу эшарш. Тахана вай массара дозалла до Россин Федерацин хьакъйолу артистка йолчу Межиева Маккех. Кавказан къоьжачу лаьмнаша ницкъ белла, илли ала векал йича санна, зевне, нуьцкъала дека цуьнан тайна аз. Дикане, адамалле, машаре кхойкхуш ека цуьнан эшарш. Нохчийн къоман культурин токхе хазна хилла дIахIоьттина цуьнан исбаьхьа кхолларалла.
ГАЗИЕВА Аза
№ 74, шот, 4 июль, 2015 шо